Metselaar, barman, vrachtwagenchauffeur, lifttechnicus, kok, netwerkbeheerder,... Elk jaar blijft de lijst van de beroepen die aanwerven, dezelfde. Als een reeks betrekkingen niet ingevuld kan worden, heeft dat echter een negatieve impact op onze economie. Daarom heeft het Brussels Gewest alle publieke en private actoren samengebracht om een stappenplan op te stellen als oplossing voor de knelpuntberoepen.

Hoewel het opleidingsniveau in het Brussels Gewest is gestegen, met 27% van de bevolking in het bezit van een diploma hoger onderwijs in 2000 tegenover 41% in 2020, is het duidelijk dat de beroepskeuzes niet noodzakelijk beantwoorden aan de huidige behoeften van de arbeidsmarkt. Slechts 2% heeft bijvoorbeeld een IT-diploma op zak.

In het Brussels Gewest zijn er 108 beroepen die aanwerven, en bijna 25.000 vacatures. Dit is geen nieuw fenomeen en ook niet specifiek voor Brussel.

Voor sommige functies kan het tekort worden verklaard door het salaris of de arbeidsvoorwaarden (46 van de 108 beroepen).

“Sommige beroepen zijn altijd al knelpuntberoepen geweest. Daar zijn natuurlijk een aantal redenen voor, en arbeidsomstandigheden en loon zijn daar niet vreemd aan. Dit noemen we de werkgelegenheidsvallen. Als we meer Brusselaars willen aantrekken voor deze studierichtingen, moeten we ze opwaarderen. Zonder een verbetering van het sociale en financiële statuut zullen de inspanningen van het Gewest om werkzoekenden naar deze beroepen toe te leiden, nooit vruchten afwerpen”, zegt Bernard Clerfayt.

Voor een groot aantal functies is het tekort evenwel te wijten aan een gebrek aan gekwalificeerde kandidaten. Bepaalde sectoren worden bijzonder getroffen door dit fenomeen: de horeca, digitale technologie, transport en logistiek, de bouw en de technologische industrie.

3 miljoen ter bestrijding van knelpuntberoepen

Om de tekorten in deze 5 prioritaire sectoren te bestrijden, kwamen deze sectoren bijeen met de openbare diensten voor arbeidsbemiddeling en opleiding en de sociale partners.

Samen hebben ze 34 acties geïdentificeerd die moeten worden uitgevoerd om openstaande betrekkingen te bestrijden. Deze acties zijn onderverdeeld in 4 krachtlijnen:

• Begeleiden: het imago van de beroepen verbeteren
• Stimuleren: opleiding volgen en opleiding geven financieel aantrekkelijk maken
• Opleiden: de opleidingscapaciteit vergroten
• Samenbrengen: programma's ontwikkelen om werkzoekenden dichter bij de bedrijfswereld te brengen

Dankzij een budget van 3 miljoen euro zullen 2.000 werkzoekenden worden gescreend met het oog op een opleiding of een job. 450 werkzoekenden zullen worden opgeleid in een van de knelpuntberoepen, met een minimale doelstelling van 80% tewerkstelling. 300 studenten zullen worden opgeleid met behulp van moderne faciliteiten. En 1.000 jongeren zullen deelnemen aan een activiteit waarbij ze een beroep leren kennen.

“De bouwsector is momenteel op zoek naar 14.000 mensen. Wij hebben alle middelen om hen op te leiden en in dienst te nemen. Construcity is een dynamisch publiek-privaat partnerschap om werkzoekenden te activeren, in het bijzonder vrouwen en nieuwkomers, twee groepen met een groot potentieel voor de bouwsector”, zegt Jean-Christophe Vanderhaegen, de algemeen directeur van Embuild Brussel-Vlaams Brabant.

“Deze financiering zal het mogelijk maken om de mogelijkheden voor opleidings-, tewerkstellings- en informatie-initiatieven gericht te vergroten wanneer ze verband houden met beroepen met een grote vraag naar geschoolde arbeidskrachten in onze sector”, voegt Jean-Claude Delen, de voorzitter van het Sociaal Fonds Transport en Logistiek, eraan toe.

“Het valt niet te ontkennen dat onze sector, de horeca, een sector is die aanwerft. Onze ondernemers zijn gemotiveerd. Nu moeten we onze beroepen opwaarderen. Dankzij de gezamenlijke inzet van de sector en het Gewest ben ik ervan overtuigd dat we erin zullen slagen om meer Brussels talent aan te trekken in ons segment,” zegt Ludivine de Magnanville, de voorzitster van de Federatie Horeca.

“De competentiebalans die vanaf september wordt ingevoerd, moet het gemakkelijker maken om de opleidingsbehoeften van werkzoekenden op te sporen en hen dus beter te begeleiden, ook naar knelpuntberoepen. In Brussel hebben we niet alle sleutels in handen, maar ik ben ervan overtuigd dat we door samen te werken met de sectoren erin zullen slagen om meer Brusselaars aan het werk te krijgen. Een opleiding op maat van de onderneming betekent immers een gegarandeerde tewerkstelling,” besluit Bernard Clerfayt.

Meer info?
Pauline Lorbat – 0485 89 47 45

Bernard Clerfayt, de minister van Werk en Beroepsopleiding, heeft in overleg met de sociale partners de Strategie rond Scholing en Werk opgesteld. Deze strategie moet de Brusselaars in staat stellen om tegen 2030 het kwalificatieniveau te bereiken dat vereist is op de arbeidsmarkt. De Regering heeft de strategie in eerste lezing goedgekeurd.

“We zijn het belangrijkste economische gewest van het land, maar hebben een groep werknemers die niet over de juiste kwalificaties beschikken om de arbeidsmarkt te betreden. Daar moeten we aan werken en de vaardigheden van de Brusselse werkzoekenden verbeteren”. De uitdaging voor Brussel is dan ook om deze uitdaging op het vlak van vaardigheden aan te gaan, en dit is het doel van de Strategie rond Scholing en Werk.

Strategie rond Scholing en Werk: 3 pijlers, 25 maatregelen en meer dan 100 acties

1. Opleiding en economische behoeften beter op elkaar afstemmen

Door de behoeften van werkgevers te kennen, deze te identificeren en erop te anticiperen, kunnen overheidsdiensten hun opleidingsaanbod aanpassen en laten evolueren, zodat het zo goed mogelijk beantwoordt aan de verwachtingen van de bedrijven. Dat is het doel van deze krachtlijn: de werkgevers tot echte partners maken; opleidingsprogramma's op maat ontwikkelen; de scholen en de bedrijven dichter bij elkaar brengen via workshops om beroepen te leren kennen en opleidingen op de werkplek organiseren.

2. Personen in opleiding begeleiden naar werk

Het herwaarderen van opleidingstoelagen, het vergemakkelijken van de toegang tot crèches, het ontwikkelen van nieuwe manieren van leren en het gemakkelijker maken om studies te hervatten zijn slechts enkele van de maatregelen die zullen helpen voorkomen dat mensen afhaken.

3. Transversale vaardigheden versterken

Hoewel werkgevers bereid zijn om Brusselaars op te leiden in beroepscompetenties, zijn ze minder geneigd om hen op te leiden in transversale vaardigheden, zelfs nog minder voor kleine en middelgrote ondernemingen, die het grootste deel van het economische weefsel in Brussel uitmaken. Het is vooral in deze pijler dat we het aanleren van talen via taalimmersie of van digitale vaardigheden terugvinden, maar ook de ontwikkeling van opleidingen in soft skills, nieuwsgierigheid, autonomie, flexibiliteit, enz.

Werkgelegenheidsgraad en behoeften van de Brusselse arbeidsmarkt

In het Brussels Gewest bereikte de werkgelegenheidsgraad 66% in het eerste kwartaal van 2023. Dit is het enige gewest in ons land waar dit cijfer stijgt, aangezien het in Wallonië daalt en in Vlaanderen stagneert. Toch is er nog een lange weg af te leggen om de nationale doelstelling van 80% te halen. Dit betekent dat tegen 2030 nog 116.000 Brusselaars een job zullen moeten vinden.

De Brusselse arbeidsmarkt is echter zeer veeleisend in termen van kwalificatie en vereist steeds meer gespecialiseerde vaardigheden. Tezelfdertijd is het aantal vacatures waarvoor een bachelor- of masterdiploma vereist is, met 19,5% gestegen, terwijl het aantal vacatures waarvoor geen diploma vereist is, met 48% is gedaald. Het is een feit: een gebrek aan vaardigheden is een barrière voor tewerkstelling.

Op voordracht van de Brusselse minister van Werk, Bernard Clerfayt, heeft de Regering de hervorming van het betaald educatief verlof goedgekeurd: opleidingen op afstand en op de werkplek, aangepast aan personen met een handicap en toegankelijk voor deeltijdse werknemers. Het instrument wordt gemoderniseerd om alle werknemers het recht op opleiding te waarborgen.

In België blijft slechts 44% van de werknemers opleiding volgen. En het ergste is dat dit percentage daalt tot 24% voor laaggeschoolde personen. Ter vergelijking: in Duitsland bedraagt dat percentage 64%.

Een loopbaan lang opleiding volgen is nochtans onontbeerlijk om tegemoet te komen aan de veranderingen die plaatsvinden op de arbeidsmarkt, en om aan het werk te blijven.

“Permanente vorming is noodzakelijk! In de eerste plaats voor je persoonlijke ontwikkeling, maar ook om te evolueren in je loopbaan of om je om te scholen. Hoewel opleiding volgen, en dat is bewezen, ervoor zorgt dat je kansen om een job te vinden, vergroten, leidt opleiding volgen er eveneens toe dat je aan het werk kan blijven, a fortiori op een extreem competitieve en veeleisende arbeidsmarkt”, stelt Bernard Clerfayt, de Brusselse minister van Werk.

Verlof nemen om opleiding te volgen? Dat is mogelijk dankzij het betaald educatief verlof. Taallessen, sociale promotie, opleiding met de focus op een beroep, opnieuw gaan studeren, … Dit systeem stelt de werknemers uit de privésector in staat om tot 180 uur opleiding te volgen. De troef van de maatregel? De werknemer wordt doorbetaald.

Jaarlijks maken bijna 6.500 werknemers gebruik van deze maatregel. Er zijn echter verschillende valkuilen. We stellen vast dat vrouwen erin ondervertegenwoordigd zijn (41%). Vervolgens zijn de opleidingen niet altijd aangepast aan mensen met een handicap. Tot slot worden deeltijdse werknemers uitgesloten van de maatregel. Het zijn evenwel hoofdzakelijk vrouwen die deeltijds werken met 40,7% van de loontrekkende vrouwen, terwijl 11,9% van de mannen deeltijds werkt.

Als reactie op deze vaststelling heeft de DéFI-minister beslist om het stelsel van het betaald educatief verlof te hervormen. Enkele nieuwe maatregelen zijn: de mogelijkheid om de opleidingen op afstand of op de werkplek te volgen; de toegang tot opleiding wordt uitgebreid tot de deeltijdse werknemers en het aantal uren terugbetaalde opleiding wordt verhoogd.

“Of je aan het werk bent of op zoek naar werk, het is altijd goed om opleiding te volgen. Door deeltijdse werknemers toegang tot betaald educatief verlof te geven, wil ik het percentage permanente vorming verhogen, en hoofdzakelijk dat van vrouwen”, voegt Bernard Clerfayt eraan toe.

Ten slotte wordt een maximumbedrag van 700.000 euro per bedrijf ingevoerd om bepaalde onbedoelde effecten te vermijden. In het verleden was er immers geen maximumbedrag. Het resultaat is dat twee bedrijven, Audi en Securitas, alleen al meer dan 30% van de 14,5 miljoen euro die wordt uitgegeven aan betaald educatief verlof, gebruiken.

Meer info?
Pauline Lorbat – 0485 89 47 45

Sommige beroepen doen hun intrede op de lijst met beroepen waarin wordt aangeworven: financieel analist, hotelreceptionist en gezinshulp. Andere beroepen verdwijnen dan weer van de lijst, zoals kredietadviseurs, landmeters, zaakvoerders van kleinhandelszaken en vastgoedmakelaars. Tot de beroepen die steeds opnieuw op de lijst verschijnen, behoren het onderwijzend personeel, het zorgpersoneel, de beroepen uit de digitale sector en de bouwberoepen.

Balans van professionele competenties

“Het Brussels Gewest telt 25.739 vacatures, waarvan talrijke beroepen waarin wordt aangeworven. Om de werkgevers de kans te geven mensen aan te werven, moeten de werkzoekenden beter opgeleid en begeleid worden. Daarom zal, vanaf de maand september, voor alle werkzoekenden een balans van professionele, taalkundige en digitale competenties worden opgemaakt. En op basis daarvan zal een actie- en opleidingsplan worden opgesteld. Dat zal ervoor zorgen dat ze beter hun weg vinden op de arbeidsmarkt, en met name naar de beroepen die een gigantische behoefte aan arbeidskrachten hebben”, verklaart Bernard Clerfayt, de Brusselse minister van Werk.

Opleiding volgen voor beroepen waarin wordt aangeworven

Actiris publiceert de lijst met bepaalde studies en opleidingen die verband houden met deze beroepen. Deze volgen verhoogt de kansen om een job te vinden.

In bepaalde gevallen beschikt Actiris over de mogelijkheid om een vrijstelling van beschikbaarheid toe te kennen aan werkzoekenden die een opleiding/stage volgen of studeren, terwijl ze hun werkloosheidsuitkering blijven ontvangen. De vrijstelling geeft de werkzoekenden de mogelijkheid om hun kansen op integratie op de arbeidsmarkt te verhogen, bij voorkeur voor een beroep waarin mensen worden aangeworven.

(Bron: persbericht van Actiris van 28 juni 2023)

Nuttige links

• Officiële lijst met de 108 beroepen die als kritieke functies worden geïdentificeerd, waaronder de beroepen waarin wordt gerekruteerd
• Lijst met bepaalde studies en opleidingen die verband houden met deze beroepen
• Informatie over de vrijstelling van beschikbaarheid toegekend door Actiris

Bruxelles Formation zal in 2023 23.000 opleidingsplaatsen aangeboden hebben. 17.000 ervan worden gewijd aan beroepsopleidingen, waarvan 4.300 voor de beroepen waarin wordt aangeworven.

“Vandaag hebben de Brusselaars keuze te over wat betreft het verwerven van de vaardigheden die ze nodig hebben voor hun inschakeling op de arbeidsmarkt. De competentiebalans en het traject naar werk, die vanaf september opgelegd zullen worden, zullen de mogelijkheden om het kwalificatieniveau te verbeteren, vergroten. Het is door te investeren in opleiding dat we meer Brusselaars aan het werk zullen krijgen”, benadrukt Bernard Clerfayt.

Opleiding als sleutel voor tewerkstelling

Alweer goed nieuws voor de tewerkstellingsgraad in Brussel. Daarom moeten we onze inspanningen voortzetten en de vaardigheden van de Brusselaars blijven verbeteren. En om de Brusselaars aan het werk te krijgen, is opleiding nodig.

Opleiding vergroot de kansen om een job te vinden. Twee jaar na de start van hun opleiding is 71% van de werkzoekenden niet meer werkloos en aan het werk, tegenover 54% die geen opleiding volgden.

Omdat de Brusselse arbeidsmarkt hoge eisen stelt

Opleiding is overigens de kern van het tewerkstellingsbeleid van de Brusselse minister, Bernard Clerfayt. “In het Brussels Gewest worden we niet geconfronteerd met de uitdaging van tewerkstelling, maar wel met die van de vaardigheden. Wij zijn een gewest dat 835.000 betrekkingen telt, waarvan 60% een hoog kwalificatieniveau vereisen. Om ervoor te zorgen dat de Brusselaars een job vinden, moeten ze opleiding volgen. Er moet meer en beter opleiding worden gegeven!”, stelt de Brusselse minister van Werk en Beroepsopleiding.

Alweer goed nieuws voor de tewerkstellingsgraad in Brussel! Daarom moeten we onze inspanningen voortzetten en de vaardigheden van de Brusselaars blijven verbeteren. En om de Brusselaars aan het werk te krijgen, is opleiding nodig. Daartoe zal Bruxelles Formation in 2023 niet minder dan 23.000 opleidingsplaatsen aanbieden.

Het is geen geheim dat de Brusselse arbeidsmarkt een veeleisende markt is waar het gezochte kwalificatieniveau hoog ligt. De oplossing? De werkzoekenden opleiden. De cijfers uit de studie uitgevoerd door Bruxelles Formation spreken voor zich: opleiding verhoogt de kansen om werk te vinden. Twee jaar na de start van hun opleiding is 71% van de werkzoekenden niet meer werkloos en aan het werk, tegenover 54% die geen opleiding volgden.

Opleiding is overigens de kern van het tewerkstellingsbeleid van de Brusselse minister, Bernard Clerfayt. “In het Brussels Gewest worden we niet geconfronteerd met de uitdaging van tewerkstelling, maar wel met die van de vaardigheden. Wij zijn een gewest dat 835.000 betrekkingen telt, waarvan 60% een hoog kwalificatieniveau vereisen. Om ervoor te zorgen dat de Brusselaars een job vinden, moeten ze opleiding volgen. Er moet meer en beter opleiding worden gegeven!”, stelt de Brusselse minister van Werk en Beroepsopleiding.

Om die reden zal Bruxelles Formation in 2023 23.000 opleidingsplaatsen aanbieden. 17.000 ervan zullen worden gewijd aan beroepsopleidingen, waarvan 4.300 voor de beroepen waarin wordt aangeworven.

“Vandaag hebben de Brusselaars keuze te over wat betreft het verwerven van de vaardigheden die ze nodig hebben voor hun inschakeling op de arbeidsmarkt. De competentiebalans en het traject naar werk, die vanaf september opgelegd zullen worden, zullen de mogelijkheden om het kwalificatieniveau te verbeteren, vergroten. Het is door te investeren in opleiding dat we meer Brusselaars aan het werk zullen krijgen”, benadrukt Bernard Clerfayt.

Meer info?
Pauline Lorbat – 0485 89 47 45

Op woensdag 14 juni stelde Bernard Clerfayt zijn ontwerp van ordonnantie "competentiebalans" voor aan de commissie economische zaken van het Brusselse parlement. Deze krachtige maatregel richt zich op opleiding en het versterken van de door Actiris verstrekte begeleiding die het kwalificatieniveau van werkzoekenden zal kunnen verhogen. Werkzoekenden die langer dan een jaar ingeschreven zijn, jongeren en vrouwen krijgen voorrang. " Ik hoop dat de parlementsleden dit ontwerp van ordonnantie unaniem zullen steunen. Dit is immers een maatregel die de Brusselaars echt ten goede zal komen: hen helpen om de weg naar de arbeidsmarkt terug te vinden”, besluit de minister.

Opleiding verhoogt kans op werk

Cijfers tonen immers aan dat deze oplossing werkt. De laatste studie uitgevoerd door Bruxelles Formation om de impact van opleidingen op de tewerkstelling te kwantificeren, is duidelijk: opleidingen verhogen de kansen op het vinden van een baan met 17%. Twee jaar na de start van de opleiding heeft 71% van de werkzoekenden de werkloosheid verlaten voor een baan, tegenover 54% zonder opleiding.

“In het Brussels Gewest is het gebrek aan kwalificaties een van de grootste uitdagingen om een job te vinden. 7 op de 10 werklozen beschikken niet over de nodige vaardigheden om een job te vinden. De oplossing? Een beoordeling van de professionele, taalkundige en digitale vaardigheden om de geschiktheid van de vaardigheden van werkzoekenden te controleren en hen het juiste opleidingstraject aan te bieden”, voegt de DéFI-minister eraan toe.

Opleiden is effectiever dan sancties opleggen

Het beperken van werkloosheidsuitkeringen ligt op ieders lippen. Volgens sommigen zou dit het magische recept zijn om de werkgelegenheidsgraad te verhogen. De conclusie van een recente studie van de RVA is echter éénduidig: het beperken van de werkloosheidsuitkering in de tijd is geen garantie voor een terugkeer naar de arbeidsmarkt.

“Werklozen sanctioneren zal geen effect hebben op hun (weder)tewerkstelling. Het zou enkel het probleem verplaatsen, want als ze geen werkloosheidsuitkering krijgen, zullen ze zich tot het OCMW wenden. Wat als we, om mensen uit de werkloosheid te halen, zouden stoppen met hen een schuldgevoel aan te praten en hen de kans zouden geven om weer aan het werk te gaan dankzij een gek idee: een opleiding”, argumenteert Bernard Clerfayt.